Na terenie gminy Piekoszów znajduje się 25 obiektów zabytkowych. Mimo, że żaden z nich nie jest zaliczany do obiektów o znaczeniu międzynarodowym, to jednak stanowią one istotny element lokalnego dziedzictwa kultury i powinny podlegać bezwzględnej ochronie. W ujęciu chronologicznym najstarsze pamiątki związane są z działalnością górniczą, której początki sięgają XV wieku. Ślady dawnych sztolni i wyrobisk oraz hut miedzi, srebra i ołowiu stanowią dziś nie tylko element lokalnego dziedzictwa, ale również unikalną atrakcję dla której wielu turystów zdecyduje się odwiedzić te strony.
Wizytówkę Gminy stanowią również pałac w Podzamczu Piekoszowskim oraz Sanktuarium Maryjne w Piekoszowie.
pałac Tarłów w Podzamczu Piekoszowskim
Budowę umocnionej rezydencji, będącej niemalże kopią pałacu biskupiego w Kielcach, wiąże się powszechnie z osobą wojewody lubelskiego i sandomierskiego Jana Aleksandra Tarły. Ten małopolski magnat, mecenas sztuki, poeta i dyplomata ożenił się w roku 1653 z księżniczką Anną Czartoryską i być może powstanie nowej siedziby związane było z planowanym (powtórnym) małżeństwem i potrzebą godnego przyjęcia koleżanki-małżonki. Inny powód budowy pałacu głosi miejscowa legenda. Na uczcie urządzonej przez biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika w jego kieleckiej rezydencji dumny ze swej siedziby gospodarz pogardliwie odmówił przyjęcia zaproszenia wojewody, dodając: „Po chałupach nie jeżdżę.” Urażony Tarło zripostował mniej więcej w tym stylu: „Zapraszam zatem ekscelencję do siebie do Piekoszowa za dwa lata, do takiego samego pałacu, jaki ekscelencja tu posiadasz.” Dwa lata później stanął pod Piekoszowem obiekt, zbudowany przez tego samego jakoby architekta, ściśle według kieleckich wymiarów.
Gmach budowli wzniesiono w latach 1645-50. Podobno kosztował on fundatora aż 30 wsi z jego posiadłości. W pobliżu rezydencji Tarło kazał zbudować niewielki pałacyk, który miał być prezentem imieninowym dla żony. Choć był środek lata, kapryśna gospodyni zażyczyła sobie ponoć, by zawieziono ją tam saniami. Pod naporem jej lamentów zdumiony mąż w końcu poległ i kazał drogę wysypać solą. Siedziba w Piekoszowie pozostawała w rękach Tarłów do roku 1842 i do tego czasu była użytkowana. Później jeszcze kilkakrotnie zmieniała właścicieli. W połowie XIX stulecia pałac spalił się i zamienił w ruinę. Pomimo podjętych prób jego restauracji nigdy nie powrócił już do dawnej świetności.
Kamienno-ceglaną budowlę ulokowano na niewielkim, otoczonym przez stawy i mokradła wzniesieniu, co nadawało jej pewne walory militarne. Stanowi ona przykład rozwinięcia konstrukcji obronnej w otwartą rezydencję pałacową, utrzymaną w stylu włoskiego baroku. W jej narożach stoją cztery "zamkowe" sześcioboczne baszty, mające tutaj znaczenie jedynie dekoracyjne i symboliczne, podkreślając pozycję społeczną właściciela. W basztach południowych umieszczono pomocnicze klatki schodowe prowadzące na pierwsze piętro. Baszty północne przeznaczone były raczej na cele administracyjne. W południowej części założenia rozciągał się okazały park-ogród. Dzisiaj z dawnej rezydencji Tarłów pozostała malownicza ruina z bardzo dobrze zachowanym ciągiem murów i pałacowych pomieszczeń.
zapraszamy do obejrzenia zdjęć w galerii
Sanktuarium w Piekoszowie z cudownym, XVII-wiecznym obrazem Madonny z Dzieciątkiem
Piekoszów należał w XIV wieku do rodziny Odrowążów, której staraniem został wybudowany w 1366 roku pierwszy kościół pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła. Obecny, trójnawowy kościół zbudowano w XIX wieku.
W głównym ołtarzu znajduje się łaskami słynący obraz MB Miłosierdzia. W 1691 r. nowicjusz zakonu paulinów na Jasnej Górze - Krzysztof Latocki namalował obraz przedstawiający Maryję z Dzieciątkiem Jezus. Zakonnicy przekazali dzieło Franciszkowi Szczepanowskiemu – doradcy biskupa krakowskiego. Ten przywiózł obraz na piekoszowską plebanię, której był posesorem. 21 maja 1705 r., w święto Wniebowstąpienia Pańskiego, na wizerunku Matki Bożej widziano krwawe łzy. Od tej pory do Piekoszowa zaczęły napływać rzesze pielgrzymów. W kronice odnotowano 284 uzdrowień oraz innych szczególnych łask, których wierni dostąpili w latach 1705-1743.
Rok po upływie pierwszego cudu obraz przeniesiono z plebanii do kościoła parafialnego. Z powodu coraz większej liczby pielgrzymów przybywających do Piekoszowa, podjęto decyzję o budowie nowej świątyni. Dawny kościół Św. Jakuba nie był bowiem w stanie pomieścić wszystkich, którzy pragnęli modlić się przed cudownym obrazem. Tak powstało obecne sanktuarium p. w. Narodzenia NMP.
Warto wspomnieć, że w Piekoszowie obok Domu Dla Niepełnosprawnych znajduje się figura MB Piekoszowskiej z 1816 r. Ufundowana przez ówczesnego proboszcza ks. Bernarda Bzinkowskiego, miała upamiętniać wydarzenia z 1705 r. Podobną postawiono w Kielcach nieopodal Wojewódzkiego Domu Kultury.
W święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w 1968 r. do Piekoszowa zawitał Prymas Tysiąclecia kard. Stefan Wyszyński. Podczas uroczystej Mszy Św. wygłosił homilię i dokonał koronacji cudownego obrazu. 18 maja 1986 r. piekoszowski wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus został rekoronowany przez prymasa Józefa Glempa. Obraz słynie cudami do dziś, a do sanktuarium przybywają liczne pielgrzymki.
Młyny nad Wierną Rzeką
Nad Wierną Rzeką i Bobrzą jeszcze w okresie międzywojennym działało 5 młynów. Do dziś przetrwały trzy z nich.
Pierwszy znajdował się w Rudzie Zajączkowskiej. Jego historia sięga co najmniej piętnastego wieku, czego dowód stanowią zapiski Jana Długosza. Wzmianka o młynie pojawia się u niego przy roku 1440. Jaki to był młyn? Koło wodne służyło jako napęd dla miechów przy dymarce wytapiającej okoliczną rudę darniową. Piec był czynny przez sto lat, a więc do momentu wyczerpania rudy. O jego zamknięciu zadecydował sam król Zygmunt August w 1554 r. Do dziś pamiątką po wytopie rudy jest nazwa wsi: Ruda Zajączkowska, a także pozostałości młyna.
Wierna Rzeka jest niemym świadkiem dramatycznych wydarzeń związanych z walką o niepodległość Polski. Odegrała niemałe znaczenie podczas powstania styczniowego, jak i w okresie II wojny światowej. W miejscowości Młynki nad rzeką działał drugi z kolei młyn. Jego ostatnimi włodarzami była rodzina Gorajów. Na ich wsparcie liczyć mogli partyzanci ukrywający się przed Niemcami w pobliskich lasach. Gdy na posterunku w Łopusznie pojawiło się pismo donoszące o przechowywaniu i żywieniu partyzantów przez Gorajów, żandarm współpracujący z polskim ruchem oporu – Austriak Karl Landl – postanowił ostrzec Polaków przed rewizją, jednak informacja nie dotarła na czas. 21 czerwca 1943 r. żandarmi z Kielc i Łopuszna pod osłoną nocy otoczyli młyn, wtargnęli do środka, zrabowali cenniejsze przedmioty i po wyprowadzeniu wszystkich Gorajów na zewnątrz, rozstrzelali ich. Jedynym ocalałym był Stanisław Kot, który wykorzystując nieuwagę Niemców wymknął się w stronę rzeki. Uciekał brnąc po piersi pośród szuwarów`. Żandarmi oddali w jego stronę serię strzałów. Polak został trafiony w rękę, ale udało mu się zbiec do lasu. Tymczasem żandarmi oblali młyn benzyną i podpalili.
Obok ruin młyna po wojnie, dla uczczenia pamięci ofiar tamtych wydarzeń, postawiony został pomnik rodziny Gorajów. Został on odnowiony i uroczyście odsłonięty 17.09.2007r.
Jeden z ostatnich działających w gminie młynów wodnych Wiernej Rzece znajduje się w Łosieniu. Woda rzeki napędzała koło wodne do 1973 r., do czasu zelektryfikowania wsi.
Każda wieś w Gminie ma swoją historię. Wszędzie spotkać można ślady przeszłości – zarówno tej odległej, jak i bliższej. Pamięć walczących o niepodległość Polski upamiętniają pomniki i obeliski. Przydrożne kapliczki są nie tylko dowodem wiary, ale i wspomnieniem po takich wydarzeniach, jak powstanie styczniowe i obydwie wojny światowe.
Urząd Miasta i Gminy w Piekoszowie
ul. Częstochowska 66a
26-065 Piekoszów
województwo: świętokrzyskie
powiat: kielecki
tel. (+48) 41 300 44 00
fax (+48) 41 300 44 60
e-mail: gmina@piekoszow.pl
NIP: 959-14-78-926
Skrytka ePUAP: /2s59n6polh/SkrytkaESP
Dane do faktur:
Miasto i Gmina Piekoszów
ul. Częstochowska 66a
26-065 PIEKOSZÓW
NIP: 9591478926
poniedziałek - 7.30 do 15.30
wtorek - 7.30 do 15.30
środa - 9.00 do 17.00
czwartek - 7.30 do 15.30
piątek - 7.30 do 15.30
Burmistrz Miasta i Gminy
przyjmuje interesantów
w środy do godz. 17